Yeniköy Deresi, yıllardır akarken şimdi tamamen kurudu. Kocaeli-Başiskele’nin Yeniköy Mahallesi’nden geçen derede, yaklaşık 150 civarında çiftçinin üretimi durma noktasına geldi. Mevsim normallerinin üzerinde seyreden sıcaklıklar, düzensiz yağış ve kuraklık, ekosistem ve tarımı olumsuz etkiliyor; çiftçiler imece usulüyle sulama yaparak ayakta kalmaya çalışıyor.
Yeraltı sularının 7-8 metreden 40-50 metreye çekilmesi, su krizini derinleştirdi. Artık yüzdükleri derede yürüyen çiftçiler, geleneksel yöntemlerle bakır çubuklarla su arıyorlar ve bu durum; uzun vadeli üretim için belirsizlik yaratıyor.
Tarımda modern sulama şart gerektiğini vurgulayan Ziraat Mühendisi Sedat Acar, kuraklığın özellikle vahşi sulama yerine sprinkler ve damla sulama gibi modern yöntemlere yönelmenin önemini bir kez daha gösterdiğini belirtti. Ülke genelinde su planlamasının yapılması gerektiğini söyleyen Acar, suyu bol olan bölgelerde suya ihtiyaç duyan ürünlerin, az su kullanan bölgelerde ise az su tüketen ürünlerin ekimini teşvik etmenin gerekliliğini ifade etti. “Su zengini bir ülke değiliz, aksine su fakiri konumuna gidiyoruz” diye konuştu.
Çiftçi sayısındaki azalma ise dikkat çekici boyutta: köylerinde 150 olan çiftçi sayısı 20’ye düşmüş durumda. Ders niteliğinde bir vaka olarak görülen bu değişim, gelecek yıl da sürerse bölgede üretim için umutlar azalacak. “İmece usulüyle birbirimize yardım ediyoruz; ancak çok uzun sürmeyecek. Bazı çiftçilerimiz suyu olanlarla, olmayanlara paylaşıyor” diyen Acar, döngünün bozulmasıyla bölgede balıkların, kaplumbağaların ve diğer canlıların da kaybolduğunu hatırlattı.
Gıda güvenliği ve ekonomi üzerindeki etkisi endişesiyle konuşan Acar, su olmadan üretimin mümkün olmadığını vurguluyor. Gün aşırı sulanması gereken bitkiler ve iki günde bir su isteyen ürünler için damlama veya sprinkler gibi sistemlere geçişin hayati olduğuna işaret ediyor. “İlkbahar donlarından, şimdi kuraklıktan etkileniyoruz. İmece ile mücadele ediyoruz; hatta kendi çabamla kuyu açtırdım, sızma su topluyorum ve takviye yapıyorum. Yağışlar olumlu gelmezse geleceğimiz belirsiz” diyor.
Yeraltı su kaynaklarındaki düşüş sürüyor: “Eskiden 7-8 metrede olanlar şimdi 40-50 metreye indi. Komşuların %80’i bu dereden sulama yapıyordu; su kesilince mısır ve fasulye gibi ürünler de kurudu. Alternatif yöntemler aranıyor; sondaj ve keson kuyuları kullanılıyor fakat maliyetli ve çevreye etkisi büyük.”
Bir başka çiftçi, 48 yaşında, deresinin kuruduğunu ilk kez gördüğünü belirterek, “Sondajla su bulana kadar mücadele edeceğiz. İmeceyle destek veriyoruz; komşular suluyor, ben de yardım edeceğim. Deremiz kurudu; yeni bir çözüm bulunmazsa gelecek kötü olabilir.”
